Беҳбудий ҳаёти ва ижодига бағишланган кўргазма Тошкентда очилди

Ўзбекистон Миллий кутубхонасининг “Ўзбекистон” ўқув залида ХХ аср ўзбек адабиёти, матбуоти, маданиятининг атоқли намояндаси Маҳмудхўжа Беҳбудий таваллудининг 140 йиллиги муносабати билан китоб-расмли кўргазма очилди.

Кўргазмада буюк маърифатпарвар адиб, аллома ва жамоат арбоби Маҳмудхўжа Беҳбудий ҳаётидан, унинг илм-маърифат йўлидаги жонбозликларидан гувоҳлик берувчи далиллар, хотиралар ва унинг қаламига мансуб асарлар ўрин олган.

1875 йили Самарқанд шаҳрида муфтий оиласида дунёга келган Маҳмудхўжа Беҳбудий адабиёт, тарих фанлари қатори сиёсатшунослик билан ҳам жиддий шуғулланади. Рўзнома ва ойномалардан жаҳонда содир бўлаётган сиёсий воқеалар билан яқиндан танишиб боради. У Маккага бориш мақсадида араб тилини ўрганишга киришиб, ислом тарихи ва назарияси билан шуғуллана бошлайди.

Беҳбудий дунёқараши шаклланишида ўша давр воқеаларининг ва инқилобий ҳаракатларнинг таъсири катта бўлган. 1912-1913 йилларда Беҳбудий Самарқандда «Самарқанд» рўзномаси, «Ойна» жаридаси чиқишида жонбозлик кўрсатади, 1914 йилда Туркия, Мисрга бориб, у ердан муҳим китоблар, ўқув қўлланмалари келтиради, янги усулдаги мактаб дастури устида ишлашга киришади. Бироқ у турли тўсиқларга учраб, «жадидчилик» раҳнамоси деб эълон қилинади. Шунга қарамай, буюк маърифатпарварларнинг таълимотини қўллаб-қувватлаб, ўз ўлкасида ҳам шундай ишларни амалга оширишга киришади. Кўп ўтмай маърифатпарвар сифатида ўз халқи ҳурматига киради. У бир қатор жаҳон тилларини билган юксак маданият соҳиби бўлиши билан бирга, умуминсоний маданятнинг толмас тарғиботчиси ҳам бўлган.

Миллий драматургия ва саҳна санъатининг шаклланиши, янгича илғор ҳамда серкўлам публицистиканинг вужудга келиши унинг номи билан боғлиқ. Беҳбудий адиб сифатида ўзининг «Падаркуш» драмасини яратган.

Бундан ташқари, Беҳбудий ўзбек ва тожик тилларида икки юздан ортиқ мақола ва асарлар яратган. «Мунтаҳаби жуғрофияи умумий» (1903 йил, «Қисқача умумий жуғрофия»), «Китобул атфол» (1904 йил, «Болалар учун китоб») шулар жумласидан.