Манба: ЎзА
Фото:Темур Мамадаминов
11 декабрда эълон қилинган Бирлашган миллатлар ташкилотининг Озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги бўйича ташкилоти ҳисоботига кўра, Европа ва Марказий Осиёда 14 млн одам ва 4,7 млн бола тўйиб овқат емасликдан азият чекмоқда, деб ёзади “Турон24” нашри.
ОҚТ ҳисоботида айтилишича, 2015-2017 йилларда минтақа аҳолисининг деярли бир миллиардга яқини (2,1 фоиз) юқори даражада озиқ-овқат етишмовчилигига юз тутган.
Минтақада сўнгги ўн йилликда озиқ-овқат хавфсизлиги борасида сезиларли силжишларга қарамай, 2014 йилдан тўйиб овқат емаслик даражаси камайиш ўрнига 6 фоиз атрофида тўхтаб қолди. 2016-2017 йилларда Марказий Осиёдаги тўйиб овқат емаётган одамлар сони умумий маънода бир оз кўпайди.
Дастлабки натижаларга кўра, эркаклар ва аёллар ўртасида тўйиб овқат емаслик борасида тенгсизлик мавжуд. Кавказ, Марказий Осиё ва Мустақил давлатлар ҳамдўстлигининг бошқа давлатларида эркакларга қараганда аёллар ўртасида озиқ-овқат билан етарлича таъминланмаганлик кўпроқ даражада эканлиги кузатилган.
“Европа ва Марказий Осиёда озиқ-овқат хавфсизлиги мавжуд эмаслиги кўрсаткичи 2 фоиз атрофида бўлишига ҳамда бу жаҳон миқёсидаги ўртача 9,2 фоиздан бир мунча паст эканлигига қарамай, очлик ва тўйиб овқат емаслик сақланиб қолган мамлакатлар жиддий ташвиш уйғотади”, деди ҳисобот муаллифи ва ОҚТ сиёсий масалалар бўйича етакчи мутахассиси Ариэл Глин.
Минтақада ортиқча вазн ва семиришдан азият чекаётган одамлар сони ортиб бораётгани ҳам жиддий ташвиш туғдиради. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти 2000-2016 йиллар давомида минтақада катта ёшдагилар орасида семириш ва болалар ўртасида ортиқча вазн даражаси тўхтовсиз ўсиб борганини маълум қилган. Унга кўра, минтақанинг тўртдан бир қисми – 200 млн атрофидаги одам семиришга юз тутган.
ОҚТ томонидан тайёрланган “2018 йилда Европа ва Марказий Осиёда озиқ-овқат хавфсизлиги ва овқатланишнинг минтақавий таҳлили” номли ҳисоботда овқатланиш рациони калорияси, тўйиб овқатланмаслик ва озиқланиш кўрсаткичи, бўй ўсишдан ортда қолиш ва тўхтаб қолиш, камқонлик, ортиқча вазн ва семириш, овқатланиш рационидаги ўзгаришлар ҳақидаги маълумотлар таҳлили келтирилган.
Қозоғистондан жорий йил январь-декабрь ойларида 16 миллион килограммдан ортик мол гўшти экспортга чиқарилди. Маҳсулотнинг 40 фоизи қўшни Ўзбекистонликлар дастурхонига тўғри келади.
Оммавий ахборот воситаларида чоп этилган ушбу маълумотни ўғиб. очиғи, гўштга иштаҳам бўғилаёзди. Хазилми-чинми, барча юртдошларимни вегетериан бўлишга даъват қилиш истаги ҳам ҳаёлдан бир бахя ўтди. Сабаби, ўзимизда ишлаб чиқариш имкони бўлган, ва қадим-қадимдан етиштириб келинаётган маҳсулотни четдан олиб келиб истеъмол қилиш негадир каминанинг ватанпарварлик хиссига путур етказаётгандек бўлди.
Ахир, кенг яйловларимиз, хосилдор тупроғимиз, меҳнаткаш ҳамюртларимиз бўлса…
Бундан 15 йиллар-ча олдин Қорақалпоғистон нашрларидан бирида Қизилқумда совет давридагидан уч баробар кам чорва боқилмокда , деб ёзилган эди.
Вазият ўтган 15 йил мобайнида оғирлашса оғирлашдики, енгиллашмади.
Бир даврлар бутун Ўзбекистонга довруғи ёйилган “Гигант” комплекси ( йирик қорамолга ихтисослашган , Чимбой туманида), чўчқачилик комплекси (Нукус туманида), “Бройлер” товуқчилик комплекси ( Нукус туманида)… Ҳозирда уларнинг хатто фундаменти ҳам колмаган.
Муаммонинг ечими улароқ, жойларда қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштиришга ихтисослашган фермерларни қўшимча товуқ боқишга ташвиқот қилибгина қолмай, балки мажбурлашаяпти ҳам. Оқибат, жониворлар касалликдан ўлиб кетаяпти, ёки очликдан.
Шу ўринда муаммонинг ечими нимада , деган саволга тўхталсак.
Ечим йирик чорва комплексларини қайта тиклаш, уларга раҳбар ходимларни очиқ танлов асосида тайинлаш, ҳар бир ишчининг манфаатдорлиги нимадан иборат эканлигини аниқ -равшан белгилаш ва ўз-ўзини назорат қилиш механизмини жорий қилиш.
Биргина мисол: Америка Қўшма Штатларида етиштириладиган гўштнинг учдан бирини учта комплекс беради. У ерда боқимда турган минглаб новвослар кунига 1 кило-ю бир юз грамм ўсиш қилади. Ем 20 тонналик маҳсус машиналарда бевосита охурларга қуйилади.
Қишлоқдаги деҳкон қўрасидаги бир-икки молини етаклаш билан (у ҳам ҳаммада бўлса) Ўзбекистон чорва маҳсулотлари мустақиллигига эриша олмайди.
Солижон Абдураҳмонов, Қорақалпоғистон
«Бирдамлик» ХДҲнинг 15-16-ноябрь кунлари бўлиб ўтиши режалаштирилган Қурултойи арафасида кўплаб фаолларга нисбатан ҳар хил босим ва таҳдидлар кучайиб кетди. Жумладан, Хоразм вилоятида яшовчи фаолимиз Нафосат Оллошукуровага нисбатан ўзи ишлаб келаётган Урганч Олимпия захиралари коллежи раҳбарияти томонидан ҳам ҳар хил «саҳна»лар уюштирилди. Фаолнинг айтишича, ўқувчилардан бирига пул бериб, Нафосат Оллошукурованинг асабига тегиб, видеога олиш топширилади, аммо уларнинг саҳна асарлари кутганидек самара бермайди. Дарс пайтида Нафосат дарс бераётган хонанинг эшигини тепиб, ойнасидан тош отаётган ўқувчиларга нисбатан чора кўриш мақсадида Нафосат Оллошукурова «02» рақами орқали ИИБ га хабар беради.
Орадан ҳеч қанча вақт ўтмасдан фаолимиз Нафосат Оллошукурова «Бирдамлик» ХДҲнинг Қурултойига бориш мақсадида йўлга чиқади. Йўлдалигида унга яширин рақамдан телефон қилиб, Қурултойга бормаслигини, болаларининг тинчлигини ўйлаб орқасига қайтишини айтишади. Аммо фаолимиз бундай дўқ-пўписаларга кўникиб қолгани учун ортига қайтмайди. Эртаси куни Н.Оллошукурованинг доимий рўйхатда турадиган уйига доктор либосида нотаниш кимсалар бориб, гриппга қарши болаларни эмламоқчилигини айтишади. Н. Оллошукурованинг отаси невараларини олиб чиқса, улар бизга Нафосатнинг эгизак қизлари керак дейишади. Н. Оллошукурованинг отаси эса, улар Урганчда яшашларини, айни пайтда қизи сафарга кетганини, фарзандларига эса бувиси қараб ўтирганини айтиб, сохта докторнинг телефонидан Н. Оллошукурованинг онасига кўнғироқ қилиб беради. Урганчга етиб келган докторларга Н. Оллошукурованинг онаси болаларини эмлашига рухсат бермагач, улар қайтиб кетишади. Нафосатни эса Қозоғистонга чегара ходимлари сабабсиз ўтказмасдан қайтаришади. Тошкент шаҳридаги меҳмонхоналардан бирига жойлашган Н. Оллошукурова онлайн тарзда Қурултойда иштирок этади.
Уйга қайтгач, биринчи навбатда Оилавий поликлиникага бориб, эмлаш ҳақида поликлиника бош врачидан сўрайди. Бош врач унга уйда эмлаш таъқикланганлигини ва гриппга қарши ваксина пулли ҳамда ихтиёрий эканлигини айтади. Шундан кейин фаолимиз прокуратурага мурожаат қилади. Изланишлар натижасида эмлаш учун келган доктор ИИБ терговчиси экани маълум бўлади. Аммо прокуратура ҳалигача Н. Оллошукурованинг аризасига жавоб бермаётир.
Ўзбекистон “Бирдамлик” Xaлқ Демократик партиясининг Матбуот бўлими
«Бирдамлик» Халқ Демократик партиясининг раиси Баҳодир Хон Туркистондан
Муҳтарам Президент!
Жорий йилнинг 11-ноябридан 16-ноябригача бўлиб ўтган воқеалар менинг зиммамга Сизга мурожаат этиш мажбуриятини юклади. Зотан юқорида кўрсатилган вақт ичида бўлиб ўтган воқеалар нафақат менга, балки собиқ «Бирдамлик» Халқ Демократик ҳаракати, ҳозирги «Бирдамлик» Халқ Демократик партияси аъзоларига ҳам тегишлидир. Шу сабабдан Сизга мурожаат қилиш ва менга ҳамда сафдошларимга нисбатан Қозоғистон Республикаси куч ишлатар тизимлари ва Чегара қўшинлари мутасаддиларининг ноқонуний хатти-ҳаракатлари юзасидан ўз норозилигимизни билдириш зарур, – деб топдик.
Ижозатингиз билан бўлган воқаеларни қисқача баён этиб ўтсам.
Мен Баҳодир Хон Туркистон (Боҳодир Чориев) 2004 йилда «Бирдамлик» ҳаракатини ташкил этдим ва Ҳаракат лидери сифатида фаолият юритдим. 2004 йилда сиёсий фаолиятим туфайли менга ва яқинларимга нисбатан режим томонидан ўтказилган тазйиқ ва зўравонликлар боис Ўзбекистонни тарк этишга мажбур бўлганман. Ҳозирда АҚШда истиқомат қиламан. 2014 йилда мени қонунга зид равишда Ўзбекистон фуқаролигидан маҳрум этишди. Оқибатда мен жорий йилда АҚШ фуқаролигини қабул қилишга мажбур бўлдим. Ватанда эканимда, сўнгра муҳожиратда ҳам сиёсий фаолиятимни тўхтатмадим. Шу вақт ичида 2009 йил Ўзбекистонда Ҳаракатнинг конференциясини, 2014 йил АҚШда Ҳаракатнинг биринчи қурултойини ўтказдик. Ҳаракат фаолларининг таклифига кўра Ҳаракатни партияга айлантириш, янги Дастур ва Низомни тасдиқлаш, Партияга лидер сайлаш учун 2018 йилнинг 15-16-ноябрь кунлари қурултой ўтказишга қарор қилдик. Табиийки, шу мақсад йўлида иш бошладик. Мен ҳам ўз навбатида Қурултойда иштирок этиш учун Ўзбекистоннинг АҚШдаги элчихонасининг консуллик бўлимига виза олиш учун ҳужжатларимни тақдим этдим. Аммо рад жавоб олдим. Шунингдек, Ўзбекистонда қурултойолди конференциясини ўтказишга ҳам йўл қўйишмади, фаолларимизга турли хил тазйиқлар ўтказилди. Шу сабабдан Қурултойни қўшни ва қардош давлат ҳудудида, яъни Қозоғистоннинг Чимкент шаҳрида ўтказишга қарор қилдик. Аммо қурултой қатнашчиларидан фақат 4 киши Чимкентга етиб келиша олди. Улар ҳам 14-ноябрь куни Чимкент шаҳрида жойлашган ва биз томонимиздан брон қилинган «Дўстиқ» меҳмонхонасидан Қозоғистон Республикаси Хавфсизлик хизмати ходимлари саъй-ҳаракати билан республика ҳудудидан чиқартириб юборилганлар. Бундан ташқари, партиямиз котиби Қаҳрамон Махмедов Қозоғистон Республикаси ҳудудига киритилмади, кейин аниқланишича у 5 йилга депорт қилинган. Шунингдек, ташкилотимиз мулки бўлган баннер ва оргтехникалар мусодара қилинган. Фаолларимздан тўрт киши «Дўстиқ» меҳмонхонасидан куч ишлатар тизимлар томонидан олиб кетилган ва Чимкент шаҳар Ал-Фаробий туман ички ишлар бошқармасида сўроқ қилинганлар. Ички ишлар йўлагида ўрнатилган видео камерага тушган тасвирларни эса, бир кун ўтгач ТВ орқали «Ўзбекистонлик уюшган жиноий гуруҳ қўлга олинди»- дея эфирга узатишган.
Мен эса 2018 йил 11 ноябрда Қозоғистон Республикасига умуман киритилмадим. Натижада Қирғизистон Республикаси пойтахти Бишкек шаҳрида қолиб кетдим.
Муҳтарам Нурсултон Абишевич, Сизга мурожаат қилар эканман, БМТнинг Инсон ҳуқуқлари ва асосий эркинликларига оид деклорацияларини имзолаган ва бу ҳақ-ҳуқуқларнинг поймол қилинмаслигини кафолотловчи давлат раҳбари эканингизни эътироф этиб, Сиздан менга ҳамда сафдошларимга нисбатан бўлган бу адолатсизликка баҳо беришингизни ва мени Қозоғистон Республикаси ҳудудига киритилмаганлигим, фаолларимизнинг депорт қилинишларининг сабабларини очиқлашингизни сўрайман.
Ҳурмат ва эҳтиром билан Баҳодир Хон Туркистон, Ўзбекистон «Бирдамлик» ХДП раиси
2018 йил 10 декабрь
Бошқа мавзулар